در این مقاله سعی می کنیم که تمامی نمادهایی که می شناسیم را معرفی کرده و برداشت های مختلفی که از آن می شود را با خواننده های نشریه زیورآلات و جواهرات تیرتاج در میان بگذاریم. به همین خاطر این مقاله در آینده مجددا به روز می شود.

• معنی نماد دست خمسه (Hamsa)  چیست؟
• معنی نماد چشم زخم چیست ؟
• معنی نماد درخت زندگی چیست ؟
• معنی نماد صلیب چیست ؟
• معنی نماد ستاره داوود جیست ؟
• معنی نماد chai چیست ؟
• معنی نماد کابوس گیر یا دریم کَچِر (Dream catcher) چیست ؟
• معنی نماد بی نهایت چیست ؟
• منشأ نماد قلب چیست ؟
• معنی نماد صلح چیست ؟
• معنی نماد گانِش ‌(Ganesh) چیست ؟
• معنی نماد اُم (om) چیست ؟
• معنی نماد آنخ (Ankh) چیست ؟
• معنی نماد گل نیلوفر آبی چیست ؟
• معنی نماد بودا (Buddha) چیست ؟

دست خمسه (Hamsa) ‌یک طلسم خاورمیانه ای قدیمی ‌است که نماد دست خداوند است و در همه‌ی باورها نشانه‌ی محافظت کردن است و خوشحالی، شانس، سلامت و خوشبختی می‌آورد.

دست خمسه (Hamsa) به شکل‌های مختلفی مثل: hamesh, hamsa, chasma و khamsa نوشته می‌شود.  هم‌چنین آن را به عنوان دست مریم (خواهر‌ هارون و موسی) و دستِ حضرت فاطمه (س) می‌شناسند.
دست خمسه (Hamsa) دو مدل دارد : در مدل اول به شکل دست معمولی است و در مدل دوم دو شصت متقارن دارد. مدل دومِ دست خمسه  معروف‌تر و پر کاربردتر است. می‌توانیم خمسه را جوری که انگشتان آن رو به بالا ‌یا پایین باشد بپوشیم که به ما موفقیت و هماهنگی می‌دهد و از ما در برابر Ayin hara که به عنوان چشم زخم شناخته می‌شود محافظت می‌کند.

در فرهنگ‌های مختلف دست خمسه (Hamsa) تفسیرهای متفاوتی دارد. کلمه‌ی hamsa از پنج انگشت دست گرفته شده است. در زبان Hebrew  عدد پنج hamesh نامیده می‌شود و پنجمین حرف الفبای Hebrew، “hey” است که ‌یکی از نام‌های مقدس خداوند است.
Hamesh نماد پنج کتاب تورات است. در آیین یهود نماد دست مریم و صاحب پنج حس در تلاش برای ستایش خداوند است.
در زبان عربی به آن خمسه می‌گویند، اهل سنت آن را نماد پنج ستون دین می‌دانند، اهل شیعه آن را نماد پنج تن آل عبا (حضرت محمد (ص)، امام علی (ع)، امام حسن (ع)، امام حسین (ع)، حضرت فاطمه (س)) می‌دانند. در دین اسلام آن را نماد دست حضرت فاطمه (س) دختر پیامبر اسلام می‌دانند.
در بعضی موارد دست خمسه (Hamsa) شامل ‌یک نماد چشم زخم نیز هست که به این معنی است که از ما در برابر شور چشمی ‌محافظت می‌کند. ما می‌توانیم دست خمسه (Hamsa) را به صورت گردنبند بیندازیم ‌یا آن را به جا کلیدی، دکوراسیون خانه، کالسکه‌ی بچه و دیگر جواهرات آویزان کنیم.

چشم زخم‌ یکی از قوی‌ترین تصاویر نمادین دنیاست. قدمت تاریخی معنی چشم زخم به ۳۰۰۰ سال پیش در ‌یونان و روم باستان برمی‌گردد. معتقدند که چشم زخم از ما در برابر نیرو‌های شیطانی محافظت می‌کند.

معنی چشم زخم تقریباً در هر کشوری در دنیا و در همه ادیان مثل: بودائیسم، اسلام، هندو، یهودیت و مسیحیت نمادین است. چشم زخم نگاهی است که سبب آسیب، رنج و ‌یا نوعی بد شانسی روی فردی که چشم می‌زنند می‌شود. کسی را چشم زدن ‌یعنی: نگاه سوء ‌یا حسودانه به شخصی دیگر انداختن که به وضوح نشان می‌دهد کسی قصد دارد اتفاق بدی برای دیگری بیفتد. در فرهنگ‌های زیادی این باور وجود دارد که این نگاه آنقدر قوی است که باعث مصیبت برای فرد بدبختی که چشم خورده می‌شود. در بسیاری از فرهنگ‌ها تعریف بیش از حد و‌ یا تحسین بیش از آن‌چه که واقعاً سزاوار است باعث چشم زخم می‌شود و این چشم زخم می‌تواند باعث بیماری‌های جسمی ‌و روحی شود.

یهودیان اروپایی نیز بر این باورند که تعریف و تمجید بیش از حد باعث چشم زدن می‌شود. آن‌ها این جمله را به زبان ‌یهودی تکرار می‌کنند : “چشم بد دور” تا از آن‌ها در مقابل چشم شوری محافظت کند.

امروزه استفاده از نماد چشم زخم در صنعت جواهرسازی رواج زیادی دارد و در بسیاری از جشن‌ها به عنوان جواهر مد روز دیده می‌شود.

درخت زندگی، درختی است با شاخه‌های فراوان که نشان دهنده این است که همه‌ی زندگی‌ها روی سیاره ما با هم در ارتباط‌اند.
درخت زندگی مفهومی ‌است که در ادیان مختلف، داستان های اساطیری و فلسفه ارائه شده است.
درخت زندگی نشان دهنده این نظر است که همه‌ی حیات‌ها روی کره‌ی زمین به هم مرتبط‌اند و همه‌ی ما از‌ یک تباریم. در عین زیبایی و گوناگونی همه‌ی ما برگ‌های ‌یک درختیم.

صلیب عمدتاً نماد مسیحیت است. بر این باورند که پوشیدن صلیب‌ یا آویزان کردن صلیب در خانه از شما در مقابل طوفان‌های مصیبت و شوربختی محافظت می‌کند. عیسی مسیح به صلیب کشیده شده بود و در مسیحیت معتقدند که زندگی عیسی مسیح در ازای تمام گناهان گذشته، حال و آینده پیروانش و کافرانش گرفته شده است. مسیح گناهان پیروانش را روی صلیب چال کرد و به جای آنها مُرد پس آن‌ها می‌توانستند به سوی خدا برگردند و زندگی جاودانه دریافت کنند.
همچنین صلیب نماد رهایی مسیح از دنیاست جایی که زندگی او گرفته شد و چند روز بعد به سوی پدر صعود کرد که نشان دهد او پسر خدا بوده است.

تعاریف دیگر زیادی از صلیب به‌خصوص در فرهنگ شرقی‌ها وجود دارد. شرقی‌ها بر این باورند که چهار عنصر اصلی (آتش، آب، زمین و هوا) صلیب را تشکیل داده است. در نهایت این باور که صلیب نماد‌های هدایتی هستند نیز وجود دارد (نماد هدایتی شمال، جنوب، شرق، غرب).

قرن‌هاست که ستاره داوود همراه‌ یهودیان است. قدمت تاریخی طاق سنگی که ستاره داوود روی آن قرار دارد و در پرستش‌گاه‌ یهود در شهرستان جلیل فلسطین است به قرن سوم بر می‌گردد. این نماد برای اولین بار در قرن دوازدهم در کارهای نوشتاری دیده شده است.

یک سیدور (کتاب دعای‌ یهودی) از شهر پراگ که قدمت آن به سال ۱۵۱۲ می‌رسد این جمله را در خود دارد: “هر کس که بتواند شکل هندسی سپر داوود را بکشد شایستگی این را دارد که هدایای زیادی به او بدهند.”

از قرن ۱۸ در اروپا نشان ستاره داوود را می‌توان روی سنگ قبر‌ یهودیان مذهبی دید. در سال ۱۹۹۷ به عنوان نشان جنبش صهیونیست انتخاب شد و در خال حاضر نماد روی پرچم دولت اسرائیل است.

ستاره داوود که در زبان عبری Megan داوود نامیده می‌شود به معنی سپر داوود است. این شکل شش طرفه نماد این است که خداوند کل جهان را فرمانروایی می‌کند و از شش سمت از ما محافظت می‌کند (شمال، جنوب، مشرق، مغرب، بالا، پایین). شش ضلعی که در وسط ستاره تشکیل می‌شود ابعاد معنویت را نشان می‌دهد.

باورهای زیادی در مورد منشأ پیدایش ستاره داوود وجود دارد. ‌یکی از آن‌ها این است که پادشاه داوود جنگ با دشمنش نمرود را پیروز شد. در آن جنگ روی سپر داوود شاه دو مثلث متوازی الاضلاع در هم فرو رفته قرار داشت (یک مثلث رو به بالا و ‌یک مثلث رو به پایین) که بعد‌ها به عنوان سپر داوود شناخته شد. باور دیگر این است که خداوند به ‌یک سپر تشبیه شده است که از پادشاه داوود محافظت الهی می‌کرد.
معنی ستاره داوود ارتباط عمیقی با‌ یهودی‌ها دارد چون نه تنها نشانگر مذهب آن‌هاست بلکه نماد سرزمین آبا و اجدادی آن‌ها نیز هست.

چای (Chai)‌ یک نماد ‌یهودی است که به معنی “زندگی” است. به سلامتی کسی باده نوش کردن معروف به اسم L’Chaim هست که به معنی “به سلامتی زندگی” است. Chai نماد اهمیت زندگی ارزانی شده به ماست، که از زندگی تشکر کنیم و آرزوی زندگی خوب داشته باشیم.

چای Chai از دو حرف زبان عبری تشکیل شده است. حروف chet و yud. جودائیسم این مفاهیم را در منحنی رمزی اعداد قرار داده‌است : chet حرف هشتم الفبای عبری و yud حرف دهم الفبای عبری است که جمع آنها عدد هجده است و نماد خوش شانسی است. به همین دلیل هدیه‌ای رایج برای عروسی‌های ‌یهودی، جشن تکلیف پسران‌ یهودی، جشن ‌هانوکا و‌ یا هر جشن دیگری است که معمولاً به صورت مضارب هجده داده می‌شوند.

مفهوم chai اهمیت زیادی برای‌ یهودیان دارد و معمولاً به صورت گردنبند، دکمه سرآستین و دیگر جواهرات دیده می‌شود.

بر این باورند که کابوس‌گیر (دریم کَچر) خواب و خیال بد و منفی را از ما می‌گیرد. همچنین به عنوان نماد اتحاد میان بومیان آمریکایی دیده می‌شود.

معنی کابوسگیر (دریم کَچر)  از‌ یک داستان قدیمی ‌در مورد عنکبوتِ مادر نشأت می‌گیرد که بچه‌هایش به گوشه گوشه زمین رفتند. مادر و مادر‌بزرگ‌ها تور‌های جادویی برای بچه‌هایشان بافتند. از طناب‌هایی که از گیاهان ساخته شده بود استفاده کردند. کابوسگیر به این خاطر بود که هرگونه خواب و خیال بد را از بچه‌ها دور ‌کند و خواب و خیال خوب را گسترش ‌دهد.

اولین بار کابوس‌گیر توسط مردم اوجیبوا ساخته شد و از طریق ازدواج آن‌ها با قبیله‌های دیگر این مفهوم بزرگ و بزرگ‌تر شد.
سال ۱۹۶۰ و ۱۹۷۰ کابوس‌گیر (دریم کَچر) محبوبیت زیادی پیدا کرد و در نقاط مختلف دنیا برای سهیم شدن و لذت بردن از زیباییش گسترش ‌یافت.

کابوسگیر چنان معنی زیبایی دارد که معمولاً شما می‌توانید ‌یک کابوسگیر را که در ایوان یا از آینه‌ی جلوی ماشین آویزان شده است را ببینید. این نشان به صورت گوشواره‌های کابوسگیر‌ یا دیگر جواهرات مورد استفاده قرار می‌گیرد.

نماد بی‌نهایت شبیه به هشت انگلیسی (۸) کج شده است. در ریاضیات بی نهایت نشان دهنده مقدار و عددی است که نامحدود ادامه می‌یابد مثل عدد پی. وقتی از بینهایت برای توصیف حس، فضا‌ یا هر مفهوم دیگری استفاده می‌کنیم، منظورمان چیزی است که بی‌انتها و نامحدود است.
نماد بی نهایت اخیراً در صنعت جواهرات رواج زیادی پیدا کرده است. هدیه دادن جواهرات با نماد بی‌نهایت به معنی همیشگی، تا ابد، بدون پایان و جاودانه بودن است.

قلب ‌یک نماد جهانی برای عشق، مراقبت و محبت است که قدمت آن به اواسط قرن سیزده جایی که اولین بار در ‌یک نسخه خطی پیدا شده است برمی‌گردد. در اواخر قرون وسطا شکل قلب به عنوان نماد عشق بیشتر مورد استفاده قرار گرفت. نماد قلب که‌ یک تیر وسط آن است به معنی قلبِ عاشق است. قلبی که به دو تکه شکسته شده باشد نماد قلب شکسته است. در سال ۱۹۷۷ میلادی قلب به عنوان نمادی برای ‌یک شعار در شهر نیویورک معرفی شد : ” من عاشق نیویورکم “. بعد از این‌که این نماد به این شیوه مورد استفاده قرار گرفت شهرتش به سرعت افزایش پیدا کرد و خیلی زود به ‌یک نماد جهانی تبدیل شد.

نشان صلح، نماد جهانی صلح است. نشان صلح در سال ۱۹۵۸ میلادی توسط هنرمند بریتانیایی Gerald Holtom  خلق شد.

این نماد در اصل برای کمیته مبارزان سیاسی مخالف جنگ هسته‌ای طراحی شده است. سه خط موجود در دایره دو حرف N و D را نشان می‌دهد که نماینده‌ی کلمات Nuclear Disarmament به معنی خلع سلاح هسته‌ای هستند.

یک سیستم وجود دارد که حروف الفبا را به موقعیت پرچم‌ها اختصاص می‌دهد. این روش ارتباطی بین کشتی‌هایی که از هم فاصله زیادی داشتند مورد استفاده قرار می‌گرفت. دو خط موجود در پایین نماد صلح که در زاویه ۴۵ درجه قرار دارند نشان‌گر دو پرچم قرار داده شده در این زاویه است که حرف N را نشان می‌دهد. خط صاف وسط که از بالا به پایین کشیده شده است نشان دهنده حرف D است.
هر چند که نماد صلح در اصل برای کمیته مبارزان سیاسی مخالف جنگ هسته‌ای در انگلستان طراحی شده است اما شهرت این نماد به سرعت گسترش پیدا کرد و در سال ۱۹۶۰ نماد جنبش صلح در ایالت متحده شد. این نماد در زمان جنگ ویتنام خیلی رواج داشت و در حال حاضر این نشان، نماد جهانی صلح در بین تمام مردم است.

گانش ‌(Ganesh) یک خدای هندو است که در قرن چهار و پنج بعد از میلاد مسیح به عنوان خدایی که خیلی مورد پرستش قرار می‌گرفته شناخته‌شده است. گانِش با سر‌ یک فیل به تصویر کشیده شده است. معتقدند که معنی گانش برطرف کننده غرور، مشکلات، خودشیفتگی و خودخواهی است.
گانش بخاطر بخشندگی زیادش در علم و هوش و احترام به هنرها و علوم مورد پرستش قرار می‌گیرد (زیرا گانش خدای عقل و هوش و علم و هنر است). او بیانی از همه‌ی چیزهایی که نتیجه‌ی جهان مادی اند.
دیدن نماد ‌یا مجسمه گانش نزد هندوها غیر عادی نیست. او مدت زمان زیادی‌ یکی از خدایان هندو بوده است که بیشترین تحسین و ستایش را نیز نسبت به همه‌ی خدایان هندو داشته است.

اُم (Om) نشانگر خدا، آفرینش و‌ یگانگی خلقت است. اُم (Om) بیشتر در مذهب‌های بودا و هندو استفاده می‌شود. اُم (Om)، “پراناوا” نیز نامیده می‌شود که این معنی را می‌دهد: “زندگی را از طریق نفس‌هایمان درون ما جاری می‌کند”. اولین دم آفرینش نشان می‌دهد که Om آغازین صداست. معمولاً Om بیشترین استفاده را در مانتراها را دارد. امروزه Om به عنوان بخشی از‌ یوگا نیز تمرین می‌شود.

از معنی نماد آنخ (Ankh) در فرهنگ‌ها و دین‌های مختلف تفسیرهای متفاوتی می‌شود. مصریان بر این باورند که آنخ نشان‌گر رود نیل است. همچنین خدایان مصری زیادی هستند که آنخ را در دست خود نگه داشته‌اند و به وسیله‌ی حروف تصویری نشان داده شده‌اند. خدایان مصری در حالی‌که آنخ را به‌وسیله‌ی حلقه‌هایش در دست گرفته‌اند به تصویر کشیده شده‌اند.

از دیگر اعتقادات در مورد آنخ (Ankh) این است که نشان دهنده‌ی زندگی، به‌خصوص زندگی جاودان است. بعضی‌ها نیز به عنوان crux” “ansata‌ یعنی کلید زندگی به آن اشاره می‌کنند. این باور نیز وجود دارد که آنخ برای کسی که آن را در دست دارد نماد قدرت است. آن‌ها بر این باورند که داشتن‌ یا پوشیدن آنخ سبب افزایش طول عمر می‌شود.

گل نیلوفر آبی معنی‌های متفاوتی در فرهنگ‌ها و ادیان مختلف دارد. گل نیلوفر آبی شب‌ها بسته می‌شود و صبح‌ها به زیبایی باز می‌شود. مصریان گل نیلوفر آبی را به خورشید ربط می‌دادند زیرا که خورشید نیز در شب ناپدید می‌شد.
در آیین بودائیسم گل نیلوفر آبی به معنی عینیت، بیداری روحی و پاکی شناخته شده است چون گل نیلوفر آبی در آب گل آلود و تیره رشد می‌کند و بعد به‌ یک گل زیبا تبدیل می‌شود. در آیین بودائیسم گل نیلوفر آبی نماد چیزی است که بسیار تمیز است.
در هندوئیسم مفهوم گل نیلوفر آبی با باروری، معنویت، جذابیت، ثروت، ابدیت و خلوص همراه است. رشد کردن گل نیلوفر آبی در آب گل آلود نیز نمادین است.

بودا‌ (Buddha) یک کلمه سانسکریت به معنی “بیدار شده” است که نشان دهنده‌ی زندگی سیدارتا (Siddhartha)،‌ یک پرنسس هندی است که در سال ۵۶۳ قبل از میلاد به دنیا آمد و از تخت پادشاهی دست کشید و تربیت سلطنتی و سبک زندگی مجلل را رها کرد تا زندگی خود را صرف گشتن دنبال حقیقت کند. او شروع به جست‌و‌جوی معنی واقعی خوشحالی برای مردم سراسر دنیا کرد.

در ابتدا او با مشهورترین معلم‌های دینی آن زمان دیدار کرد و از آن‌ها راهنمایی گرفت. او بیشتر از شش سال با آن‌ها به مطالعه پرداخت و معتقد بود که همه‌ی نادانی‌ها از او دور شده‌اند. او سفر مادام العمرش را شروع کرد برای این‌که به دیگران ‌یاد بدهد چگونه به خوشی و آرامش واقعی برسند، چگونه به حکمت واقعی دست‌یابند و چطوری واقعیت را ببینند. تعالیم او به اسم Dharma معروف است.

پیروان بودا زندگیشان را صرف عمل کردن به مرحله‌ی Enlightenment (مرحله آخر بودائیسم به معنی روشن فکری) کردند تا به این مرحله از حکمت برسند که بتوانند ورای دردها بروند و آن را به دیگران نیز آموزش دهند.

سیدارتا، “بیدار شده” ‌یا “بودا” نامیده می‌شود.

اگر فکر می کنید نمادی را باید به این لیست اضافه کنیم حتما در زیر همین مقاله دیدگاه تان را با ما در میان بگذارید. خوشحال می شویم.